Perga nedir?

Daha önce hiç duymadığınız arı ürünlerinden biridir perga (arı ekmeği). Biz bu yazımızda perga nedir, perganın (arı ekmeğinin) faydaları nelerdir, perga (arı ekmeği) nasıl kullanılır, perga (arı ekmeği) nereden alınır gibi birçok soruya cevap aradık. Perga Nedir sorusundan başlayalım.

Arı ürünleri alanında 26 yıldır akademik çalışmalarda bulunan, yüzlerce uluslararası makalesi ve kongre bildirisi olan, propolis çalışmalarıyla bilime olan katkılarından dolayı Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) ve UNESCO tarafından ‘Genç Bilim Kadını‘ unvanlı ürün danışmanımız Erciyes Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sibel Silici‘ye pergayı sorduk. (Prof. Dr. Sibel SİLİCİ kimdir?)

Perga Nedir (Arı Ekmeği Nedir) ?

Arı ekmeği (perga, ambrosia) sadece arılar için değil insanlar için de benzersiz bir arı ürünüdür. Elde etmek kolay olmadığı için baldan fiyatı yüksektir. Arı ekmeği temel olarak polen, bal ve arıların tükürük bezi salgılarını içerir. Petek hücrelerinde doldurulur ve üzeri bal ve balmumu ile kapatılarak sabitlenir. Petek gözünde laktik asit fermentasyonuna maruz kalır ve işte bu fermente polene “arı ekmeği/perga” denir. Arı ekmeği iyi sindirilebilirlik ve kimyasal bileşimlerine göre yüksek besin değeri ile karakterize edilir. En önemlisi, arı ekmeği bileşenleri fermente edildiğinden organizmada kolay asimile edilir ve hem arı hem de insan vücudu tarafından kolay sindirilir. Arı ekmeği oldukça fazla miktarda peptit ve amino asit içerir.

Yüzyıllar boyunca insanlar bilmeden laktik asit bakterilerini ekmek, silaj, peynir, fermente süt, et ürünleri, balık, baklagiller gibi değişik alanlarda fermantasyon amacıyla kullanmıştır. Bitkilerden polen getiren arılar kovana girişlerinde tuzak engeliyle karşılaştıklarında bacaklarında taşıdıkları polen yükleri delikli tuzaklarda sıyrılarak polen tepsisine düşmektedir. Böylece arı poleni kolaylıkla elde edilebilmektedir. Ancak arı ekmeğinin büyük miktarlarda elde edilmesi teknik sebeplerle zordur. Petek gözlerinde kuvvetli bir şekilde sıkıştırılmış halde olduklarından çıkarılması zahmetlidir. Bunun için geliştirilen aletler ise arı ekmeğinin petekle birlikte öğütülmesi prensibine dayanmaktadır. Laboratuvar ortamında yapay olarak fermantasyon oluşturmak suretiyle arı ekmeği üretilmektedir ancak doğal olanla farklılıkları bulunmakta ve bu konuda çalışmalar devam etmektedir.

Perga (Arı ekmeği), hasadının kolay olmaması ve hasadı sırasında peteğin tahrip olması nedeniyle kolay toplanamayan ve birçok arıcı tarafından henüz kıymeti bilinmeyen bir arı ürünüdür. Bitkilerden toplanan ve sindirim enzimleriyle karıştırılan polenlerin petek gözlerinde depolandıktan sonra üzeri ince bir bal ve arı mumu tabakasıyla örtülerek oluşan laktik asit fermantasyonu neticesinde “arı ekmeği/perga” elde edilir. Bal arıları pergayı özellikle larva ve arı sütü üreten genç arıların beslenmesinde kullanırlar.

Arıcılar kovan önüne taktıkları polen tuzakları ile kolayca toplayabildikleri için perga yerine arı poleni toplamayı tercih etmektedirler. Perga günümüzde geliştirilen aletlerle daha kolay bir şekilde toplanabilmektedir. Ancak yine de petek tahribatı kaçınılmazdır.

Arı Ekmeği (Perga) İçeriği Nasıldır?

Perga (Arı Ekmeği), sadece bal arıları için değil insanlar için de protein, vitamin-mineral kaynağı olan zengin içerikli bir üründür. Perga; insan vücudunun biyosentezleyemediği esansiyel aminoasitler, protein, A, B1, B2, B12, C ve E vitaminleri, nikotinik asit, folik asit, pantotenik asit gibi vitaminler, pigmentler, sakkaroz, amilaz, fosfataz gibi enzimler, flavonoidler, karatenoidler içerebilmektedir.

Arı ekmeğinin (Perganın) kimyasal içeriği üzerine yapılan çalışmalar genellikle su, proteinler, serbest amino asitler, karbonhidratlar, yağ asitleri ve diğer biyoaktif moleküllerden oluştuğunu göstermektedir. Ayrıca fenolik bileşikler, alfa-tokoferol ve koenzim Q10 gibi bileşenlere sahip olduğunu gösterilmektedir. Arı ürünlerinin kompozisyonu polenin toplandığı bitki kaynağına, iklim ve mevsim koşullarına göre değişiklik gösterebilmektedir. Bu özelliği standardizasyonunu güçleştirmektedir.

Arı Ekmeğinin (Perganın) Faydaları Nelerdir?

Arı ekmeğinin (perganın) faydaları hakkında birçok bilimsel ve klinik çalışma sonucunda elde edilen bulgular olsa da, Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği kapsamında takviye edici gıda satışı yapan şirketlerin arı ekmeğinin faydalarından bahsetmesi mümkün değildir.

Perga (Arı Ekmeği) Nasıl Kullanılır?

Ülkemizde ticari olarak satılan perga (arı ekmeği) ürünleri Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından gıda / takviye edici gıda olarak ruhsatlandırılıp, tüketiciye sunumu ilgili yönetmeliklerce denetim altına alınmıştır. Takviye edici gıda olarak tüketiciye sunulan her bir perga (arı ekmeği) ürününün kendine has tavsiye edilen bir tüketim miktarı bulunmaktadır. Bundan dolayıdır ki rastgele bir tüketimden ziyade kullanılan ürünün etiket ve ambalajında bulunan kullanım önerilerine uymak gerekir. Unutmamak gerekir ki; takviye edici gıdalar ilaç değildir ve önerilen kullanım miktarını aşmamanız gerekir.

Polen ve Arı Ekmeği (Perga) Arasındaki İlişki

Besin toplayıcı işçi arılar tarafından toplanan polen bal arısı salgıları katılıp arka bacaklarında bulunan polen sepetçiğine basılarak kovana getirilmektedir. Kovandaki diğer genç arıların yardımıyla polen petek gözüne boşaltılıp bozulmayı önlemek için arılarca az miktarda bal ve balmumu karışımıyla kaplanmaktadır.

Bu karışım farklı enzim, mikroorganizma, nem ve sıcaklığın (35-36 C) etkisiyle kimyasal değişikliğe maruz kalmaktadır. Kimyasal değişikliğe uğrayan bu depolanmış polen; perga (arı ekmeği) olarak adlandırılmaktadır. Perga, ergin arılar tarafından tüketilmekte ve larvaları beslemektedir.

Bal arısının (Apis mellifera L.) temel besin ihtiyaçları nektar, polen ve sudur. Nektar, bal arıları için karbonhidrat kaynağı iken, polen; protein, lipit ve vitamin kaynağıdır. Bir işçi arının larvadan ergin döneme kadar yetişmesi için yaklaşık 120-145 mg polene ihtiyaç vardır ve bir koloni ortalama yılda 20-57 kg polen toplamaktadır.

Bal arılarının beslenmesi nektar ve polen gibi bitki kaynaklı ürünlere bağlıdır. Nektar kovana getirilir ve suyu uçurulduktan sonra petek gözlerinde depolanır. Polen ise eğer arıcı tarafından kovana takılan polen tuzakları ile alınmaz ise kovanda petek gözlerinde depolanır. Bu nedenle arı poleni aslında arılarca arı ekmeği üretiminin ara basamağında arıdan alınan bir arı ürünüdür.

Perga (Arı ekmeği) polenden farklı bir kompozisyona sahiptir. Sahip olduğu yüksek biyolojik aktivite, küf ve mantar gelişimini inhibe ederek perganın kovanda daha iyi korunmasını sağlamaktadır. Polenin pergaya dönüşmesi ve biyokimyasal değişiklikler bakteri ve mayalar tarafından sebep olunan temelde laktik asit fermentasyonu ile mikrobiyel faaliyetin bir sonucudur.

Uyarılar:

Takviye edici gıdalar normal beslenmenin yerine geçemez. İlaç değildir. Hastalıkların önlenmesi veya tedavi edilmesi amacıyla kullanılmaz. Hamilelik, emzirme dönemi, hastalık veya ilaç kullanılması durumlarında doktorunuza danışın. Arı ürünlerine alerjisi olanların ürünü tüketmemesi önerilmektedir.